Fiyat / Kazanç oranı hisse senedi değerlemesinde en çok kullanılan oranlardan biridir. Bir şirketin piyasa değerinin net kârına bölünmesi ile bulunur. Örneğin Ford Otosan şirketinin Ford Otosan şirketinin 30 Ağustos 2023 tarihi itibariyle piyasa değeri 301 milyar TL'dir. Yine bu tarih itibariyle son 12 aylık net kârı 24,2 milyar TL'dir. Ford Otosan'ın F/K değeri = 301 / 24,2 = 12,4 olarak bulunacaktır. Fiyat / Kâr oranı bir şirketin net kârının kaç yılda o şirketin piyasa değerini karşıladığını göstermektedir. Normal şartlarda F/K oranının düşük olması tercih edilmektedir. Fakat şirketin net kârının ne kadar sürdürülebilir olduğu, şirketin büyüme oranı, bulunduğu sektör ve riskler gibi bir çok önemli husus F/K oranını yorumlarken değerlendirilmelidir.
Aşağıdaki videoda F/K oranının nasıl hesaplandığını ve F/K oranı değerlendirilirken dikkat edilmesi gereken 5 önemli hususu anlattım.
2001 Türkiye ekonomik krizi, 2000'li yılların
başında Türkiye'de meydana gelen önemli bir mali ve ekonomik krizdi.
1990'lı yıllarda Türkiye, yüksek enflasyon,
mali açıklar, siyasi belirsizlikler ve ekonomisindeki yapısal zayıflıklar
nedeniyle ekonomik istikrarsızlıkla karşı karşıya kaldı. Türk hükümeti ayrıca,
büyük ölçüde döviz cinsinden olan sürdürülemez borç seviyeleriyle boğuşuyordu.
Kriz, yerel ve uluslararası faktörlerin bir
araya gelmesiyle alevlendi. Türkiye'nin kötüleşen maliye ve para politikaları,
siyasi istikrarsızlık ve bir dizi zayıf koalisyon hükümetiyle birleştiğinde
yatırımcı güvenini aşındırdı. Ayrıca, 1998 Rusya mali krizi ve 2000'li yılların
başındaki küresel ekonomik yavaşlama gibi dış etkenler, Türkiye'nin ticaret ve
sermaye akımlarını olumsuz etkiledi.
Krizin en önemli yönlerinden biri Türk
lirasının hızla değer kaybetmesiydi. Bu durum, ülkenin yabancı para cinsinden
borç ödeme maliyetlerinin artmasına neden olarak Türkiye'nin mali
yükümlülüklerini yönetmesini daha da zorlaştırdı.
Türkiye, durumu istikrara kavuşturmak için
Uluslararası Para Fonu (IMF) ve diğer uluslararası finans kuruluşlarından
yardım istedi. IMF, yapısal sorunları çözmeyi, mali disiplini iyileştirmeyi ve
yatırımcı güvenini yeniden tesis etmeyi amaçlayan bir dizi ekonomik reformun
uygulanması karşılığında Türkiye'ye bir mali yardım paketi sağladı.
IMF programının bir parçası olarak Türkiye,
mali konsolidasyon, bankacılık sektörü reformları ve kamu iktisadi
teşebbüslerinin özelleştirilmesi dahil olmak üzere bir dizi kemer sıkma önlemi
aldı. Bu reformlar zorluydu ve yaşam standartları ve istihdam üzerindeki
etkileri nedeniyle halkın direnişiyle karşılaştı.
Krizin Türkiye ekonomisi üzerinde ciddi
sonuçları oldu. Türkiye ekonomisi önemli ölçüde küçüldü ve birçok işletme
iflasla karşı karşıya kaldı. İşsizlik arttı ve nüfusun önemli bir kısmı için
yaşam standartları düştü. Kriz ayrıca siyasi karışıklığa ve hükümet
liderliğinde değişikliklere yol açtı.
Krizin ani etkisi olumsuz olmakla birlikte,
ekonomik reformlar ve istikrara kavuşturma çabaları nihayetinde Türkiye'nin
toparlanmasına katkıda bulunmuştur. Zamanla, ülke ekonomisi toparlandı ve
sonraki yıllarda güçlü büyüme dönemleri yaşadı.
2001 Türkiye ekonomik krizini anlattığım videoya aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Bu makalede ChatGPT’nin geçmiş
finansal tabloları ve sektörle ilgili güncel önemli
gelişmeleri yorumlayarak finansal değerleri ne ölçüde
doğru tahmin edebildiği analiz edilmiştir. Araştırma
kapsamında BIST100 endeksinde işlem gören 73
şirkete ait finansal veri ve Microsoft BING Chat
uygulamasından temin edilen sektör spesifik
gelişmelerin özetlendiği metinlerden faydalanılmıştır.
İlk aşamada ChatGPT’nin 2019-2021 dönemine ait
finansal değerleri yorumlayarak 2022 yılı için satış,
net kâr ve temettü dağıtımı tahminleri yapması
istenmiştir. İkinci aşamada ChatGPT’ye sektör
spesifik gelişmelerle ilgili metin girilmiş ve tahminini
yenilemesi istenmiştir. Daha sonrasında bu iki
aşamada ChatGPT tarafından yapılan tahminler
gerçekleşmeler ile kıyaslanmış ve ChatGPT’nin bu
tahminlerde ne ölçüde başarılı olduğu anlaşılmaya
çalışılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre ChatGPT
satış değerlerini yalnızca finansal tablolardan
faydalandığı ilk aşamada medyan değerler olarak %18
sapma ile tahmin edebilmiş, sektörle ilgili güncel
gelişmeleri kullandığı ikinci aşamada ise %18,9
sapma ile tahmin edebilmiştir. Net kâr için ilk aşamada
yapılan tahminlerin medyan sapması %57,8 olurken
ikinci aşamada %64,9 olmuştur. Kâr payları için
medyan sapmalar ilk aşamada %54,6 iken ikinci
aşamada %51,8 olmuştur. Araştırma bulgularına göre
ChatGPT’nin finansal ve haber analiz yetenekleri
sınırlı olmakla birlikte ciddi bir gelişme süreci
yaşadığı gözlemlenmiştir.
Referans: Comlekci, İ., Unal, D., Ozer, A. & Oncu, M.A. (2023) CAN ARTIFICIAL INTELLIGENCE (AI) TECHNOLOGIES ESTIMATE FINANCIALS ACCURATELY? A RESEARCH ON BORSA ISTANBUL WITH CHATGPT. International Journal of Business, Economics and Management Perspectives 7(1), 1-14
Hisse senetleri, hissedarların bir şirkette sahip olduğu mülkiyet payını ifade eder. Bir şirketin hisse senedine sahip olduğunuzda, aslında o şirketin küçük bir kısmına sahip olursunuz. Hisse senetleri insanların yatırımlarını yönlendirmek için kullanabilecekleri önemli yatırım alternatiflerinden biridir. Hisse senetleri sayesinde aynı anda bir çok şirkete ortak olma şansı mevcuttur.
Kâr eden şirketler elde ettikleri kârı ya hissedarlara dağıtmaktadır ya da büyümede kullanmaktadır. Hisse senetlerinde elde edilecek kazancın iki önemli kaynağı mevcuttur. Birincisi şirketlerin kâr payı dağıtımıdır. İkincisi ise şirketlerin büyümesi sonucu şirket hisselerinde yaşanan yükselmedir.
Borsa yatırımında kazancı belirleyen en büyük iki unsurdan birincisi şirket hissesine alım sırasında ödenen bedel ve takip eden dönemde şirketin elde ettiği kârdır. Şirketin piyasa değeri hisse sayısı ile hisse fiyatının çarpılması ile bulunur. Piyasa değeri hisse fiyatındaki değişimle birlikte sürekli değişmektedir. Bu yüzden hisseye ödenen fiyat (yani piyasa değeri) ile takip eden yıllarda şirketin elde ettiği kâr alasındaki ilişki hissedarların ne kadar kazanç elde edeceği konusunda önemli bir belirleyicidir. eğer düşük kâr elde edecek bir şirkete yüksek piyasa değeri ödenmiş olursa o yatırımdan kazançlı çıkma olasılığı düşecektir.
Hisse senetleri nasıl alınır?
Hisse senedi almak için aracı kurumdan yatırım hesabı açılması gerekir. Birçok bankanın anlaşmalı olduğu aracı kurumlar vardır. Bu nedenle bankalar aracılığı ile de hisse senedi alınabilir. Aracı kurumların çalışma tarzları birbirinden farklılık gösterebilir. Fakat çoğunlukla müşterilerine internetten alım satım emri yollama imkânı verirler. Hisse senedi almak için öncelikle aracı kurum hesabınıza para aktarmanız gerekir. Sonrasında alacağınız hisseyi seçip alım emri gönderebilirsiniz. Hisse senedi alırken kullanılabilecek yaygın olarak kullanılan 2 tane emir türü bulunmaktadır. Piyasa Emri: Bu, hisse senedini mevcut piyasa fiyatından satın alır. Limit Emri: Hisse senedini satın almak istediğiniz fiyatı ve adeti sisteme girersiniz. Emriniz, yalnızca hisse senedinin bu fiyata veya daha düşük bir fiyata ulaşması durumunda gerçekleştirilecektir. Büyük bir şirket hissesinde piyasa emri de kullanılabilirken özellikle küçük şirketlerde limitli emir kullanmak daha güvenli olabilir. Aşağıdaki videoda hisse senedinin ne demek olduğunu ve borsayı anlattım.
